Hàng chục năm say mê, miệt mài với hoạt động sưu tầm, nghiên cứu và sáng tác Nghệ nhân Nguyễn Ban đã có nhiều đóng góp quan trọng trong giữ gìn, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể của địa phương. Vừa qua ông vinh dự là một trong hai nghệ nhân của tỉnh Hà Tĩnh, được phong tặng danh hiệu cao quý Nghệ nhân Nhân dân.

80 tuổi, khuôn mặt đã in dấu thời gian thế nhưng trong hoạt động nghiên cứu, sáng tác nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Ban dường như chưa một ngày ngơi nghỉ. Sinh ra trên mảnh đất giàu truyền thống Tiên Điền, huyện Nghi xuân, niềm đam mê vốn cổ đã được thắp lên trong ông như một lẽ tự nhiên. Không chỉ là người sưu tầm các làn điệu gốc cổ, tích cực sáng tác lời mới cho hàng trăm tổ khúc dân ca, ông còn là người có đóng góp lớn trong hoạt động khôi phục và phát triển các loại hình văn nghệ dân gian khác như ca Trù, trò Kiều.

Nặng lòng với văn hóa dân gian khiến ông luôn trăn trở với công tác bảo tồn. Năm 1995 lúc còn là Trưởng phòng Văn hóa thông tin, chính ông là người đề xuất đưa dân ca, ví giặm vào trường học. Cũng từ đó phong trào dạy và hát dân ca trong các trường học tại huyện Nghi Xuân đã tạo được những dấu ấn nổi bật, có tính lan tỏa mạnh mẽ. Ông cũng là người luôn đồng hành, dìu dắt những thế hệ nghệ nhân kế cận nhằm duy trì và giữ vững phong trào văn hóa, văn nghệ tại các địa phương.

Am hiểu và say mê với công tác nghiên cứu nên nhiều tác phẩm do ông sáng tác, biên soạn đã giành được những giải thưởng lớn trong các cuộc thi như: Huy chương vàng kịch ngắn Hoa rừng; đối ca Dân ca Nghệ Tĩnh Trai khôn tìm vợ, gái ngoan tìm chồng; Huy chương vàng Liên hoan Dân ca toàn quốc năm 1985, 1998, 2014 với tác phẩm Ca trù lời mới Nước vì dân, cùng nhiều giải thưởng cấp tỉnh và cấp huyện khác. Ông cũng là người có công lớn trong việc khôi phục lại các lễ hội dân gian trên địa bàn huyện Nghi Xuân như lễ hội sỹ, nông, công, thương, dẫn hoa…

Được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân với ông đó là niềm vinh dự, tự hào và cũng là nguồn động viên to lớn để ông tiếp tục dốc hết sức mình trong hành trình tìm về di sản. Tuổi đã cao, sức khỏe cũng đã yếu dần nhưng ý thức về nguồn cội, tình yêu, niềm đam mê với văn hóa dân gian trong ông chưa bào giờ tắt./.

Thanh Huyền/HTTV