Giá thành cao, nhu cầu tiêu thụ ngày một gia tăng nên các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ có khá nhiều dư địa để phát triển. Thời gian qua ngành nông nghiệp và các địa phương ở Hà Tĩnh đã vận dụng có hiệu quả các cơ chế, chính sách của Trung ương, của tỉnh ban hành để phát triển nông nghiệp hữu cơ. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều rào cản đã và đang tồn tại khiến cho loại hình sản phẩm này chưa thể bứt phá.

Thành lập từ năm 2012, Hợp tác xã Trà Sơn, xã Thượng Lộc, huyện Can Lộc hiện đang sản xuất trên 20 ha cam và rau màu các loại. Nhằm tạo ra giá trị bền vững, trong quá trình sản xuất, Hợp tác xã luôn hướng đến sản phẩm sạch, chú trọng quảng bá thương hiệu, nâng cao giá trị cam Thượng Lộc thông qua xây dựng sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP, OCOP... Năm 2019, Hợp tác xã được hỗ trợ, hướng dẫn quy trình sản xuất, thủ tục làm hồ sơ và lấy mẫu kiểm tra sản phẩm theo tiêu chuẩn VietFarm.

Sau hơn 2 năm “theo đuổi” và cam kết sản xuất, kinh doanh theo những giá trị của bộ tiêu chuẩn, cuối năm 2021, Hợp tác xã Trà Sơn là đơn vị đầu tiên của tỉnh đạt chứng nhận VietFarm cho loại hàng hóa rau, quả. Tuy nhiên, để tiến tới xây dựng thương hiệu sản phẩm hữu cơ thì Hợp tác xã vẫn còn gặp không ít khó khăn.

Hợp tác xã Trà Sơn chỉ một trong số các doanh nghiệp trên địa bàn Hà Tĩnh mạnh dạn, tiên phong, đi đầu về sản xuất sản phẩm nông nghiệp hữu cơ theo quy trình canh tác khép kín từ khâu giống, vật tư nông nghiệp, sản xuất đến bảo quản, cấp giấy chứng nhận tiêu chuẩn. Điều đáng nói, nhu cầu thị trường cao nhưng sản phẩm nông nghiệp hữu cơ hiện nay vẫn khó tiêu thụ bởi giá thành cao, người tiêu dùng vẫn chưa thật tin tưởng, khó phân biệt giữa sản phẩm sản xuất hữu cơ và các sản phẩm thông thường khác. Bên cạnh đó, việc không sản xuất đại trà, thường xuyên dẫn đến chuỗi cung ứng cũng bị đứt gãy.

Phát triển nông nghiệp hữu cơ được đánh giá là hướng đi đúng và xuất phát từ xu hướng phát triển sản xuất sạch để bảo đảm sức khỏe, bảo vệ môi trường và đảm bảo sự phát triển bền vững, nâng cao thu nhập cho người dân. Thế nhưng, thực tế hiện nay sản phẩm sản xuất nông nghiệp hữu cơ vẫn đang gặp khó khăn cả đầu vào lẫn đầu ra. Đó là vùng quy hoạch chưa có, đất đai, nguồn nước chưa đảm bảo, nguồn cung phân bón, thức ăn, thuốc trừ sâu bệnh chưa phổ biến. Cùng với đó, thủ tục, quy trình làm các thủ tục để được chứng nhận, cấp và dán nhãn sản phẩm nông nghiệp hữu cơ cũng còn nhiều rắc rối.

Trong bối cảnh thực phẩm “bẩn” vẫn đang tồn tại, thì việc đẩy mạnh sản xuất sản phẩm nông nghiệp hữu cơ, được coi là một trong những giải pháp quan trọng để giải quyết căn cơ vấn đề an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, đa số nông dân vẫn chưa muốn chuyển đổi sang sản xuất nông nghiệp hữu cơ do quy trình sản xuất khắt khe, mất nhiều thời gian để cải tạo đất, chi phí sản xuất cao, thị trường không ổn định. Bên cạnh đó, việc cấp giấy chứng nhận sản phẩm hữu cơ cũng như cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ sản xuất, quỹ đất đang là những rào cản lớn nhất trong thúc đẩy phát triển lĩnh vực này hiện nay.

Thời gian qua, Hà Tĩnh đã quan tâm, liên kết với các doanh nghiệp để sản xuất ra các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ theo hướng bền vững, hiệu quả. Tuy nhiên, phần lớn sản phẩm sản xuất nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ ở các địa phương trong tỉnh mới dừng lại ở dạng mô hình, hoặc sản xuất ở quy mô nhỏ lẻ rất khó khăn để chuyển đổi sang quy mô hàng hóa. Bên cạnh đó, tỷ lệ diện tích đất sản xuất sản phẩm nông nghiệp sạch, sản xuất hữu cơ còn ít so với  tổng diện tích đất canh tác. Cùng với đó việc nhân rộng mô hình do vốn đầu tư ban đầu khá lớn nên chưa thu hút được các tổ chức, cá nhân tham gia.

Bên cạnh đó, còn có những trở ngại như phương thức canh tác cũng như thói quen sử dụng hóa chất khi sản xuất sản phẩm nông nghiệp đã ăn sâu vào tiềm thức của người nông dân; sự “nhập nhằng” giữa giữa nông nghiệp hữu cơ và không hữu cơ; sức cạnh tranh giữa 2 loại sản phẩm chưa cao. Trước thực tế đó, các cấp, các ngành, chính quyền các địa phương đã có văn bản báo cáo, đề nghị UBND tỉnh tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo. Đồng thời, đề xuất nhiều giải pháp tháo gỡ rào cản nhằm thúc đẩy sản xuất sản phẩm nông nghiệp hữu cơ phát triển như xây dựng các mô hình, dự án sản xuất hữu cơ, sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị sản phẩm nông nghiệp hữu cơ điểm để làm cơ sở nhân ra diện rộng.

Hành trình chuyển đổi từ phương thức canh tác vô cơ sang hữu cơ không dễ thực hiện trong thời gian ngắn mà cần cả một quá trình. Bởi vậy, bên cạnh sự hỗ trợ của tỉnh cũng như sự vào cuộc của các cấp, ngành, thì không thể thiếu được quyết tâm bền bỉ của bà con nông dân trong chuyển đổi phương thức sản xuất. Cần có sự tính toán hợp lý trong việc phát triển công nghiệp chế biến, bảo quản, từng bước xây dựng thương hiệu cho từng loại sản phẩm nông sản. Đặc biệt, là phát triển và nâng cao hiệu quả các hình thức tổ chức sản xuất, thiết lập mối quan hệ bền chặt và hiệu quả giữa “4 nhà”.

Khó khăn, thách thức từ vấn đề sắp xếp, tổ chức sản xuất cho tới khâu phân phối ra thị trường chính là rào cản trong phát triển sản xuất sản phẩm nông nghiệp hữu cơ theo hướng bền vững, hiệu quả. Do đó, đòi hỏi sự vào cuộc tích cực hơn nữa của các cấp, các ngành, chính quyền các địa phương, trong thực hiện quy hoạch vùng sản xuất, loại sản phẩm và ban hành các chính sách đặc thù, đủ mạnh, tạo “cú hích” để  thúc đẩy sản xuất sản phẩm nông nghiệp hữu cơ đưa lại hiệu quả  bền vững trên địa bàn tỉnh./.

Tuệ Trang/HTTV