Loay hoay phát huy nguồn lực di sản

16:42 10/12/2022

292 lượt xem

Trong số 14 di sản văn hóa phi vật thể của cả nước được Thế giới công nhận, Hà Tĩnh sở hữu 2 di sản quý giá là ca trù và dân ca- ví giặm Nghệ Tĩnh. Trong 9 di sản tư liệu ký ức Thế giới của Việt Nam, Hà Tĩnh được vinh danh đến 3 di sản. 5 di sản tầm Thế giới hội tụ ở vùng “đất địa linh nhân kiệt”. Thế nhưng, nhiều năm qua, di sản vẫn chưa thể phát huy để trở thành một nguồn lực phát triển kinh tế xã hội.

Dân ca Ví Giặm - Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại

Nghi Xuân, mảnh đất đã nuôi dưỡng và chứng kiến những thăng trầm của nghệ thuật ca trù. Nơi đây, loại hình nghệ thuật đặc sắc này từng đứng trước nguy cơ mai một do vắng bóng những nghệ nhân thực sự để trao truyền và thế hệ kế tục. Kể từ năm 2009, thời điểm ca trù được UNESCO đưa vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại cần bảo vệ khẩn cấp, sau nhiều nỗ lực bảo tồn, chính mảnh đất này lại tiếp tục là chiếc nôi đào tạo và phát triển nghệ thuật ca trù dưới nhiều hình thức.

Không gian nghệ thuật ca trù cũng đã từng bước “thấm sâu” vào đời sống Nhân dân, được lan tỏa khi đưa vào trường học và nhen nhóm trong lớp trẻ niềm đam mê với bộ môn nghệ thuật này. Trường Tiểu học Xuân Thành, mới chỉ đưa ca trù vào sinh hoạt ngoại khóa trong một vài năm gần đây, nhưng đã trở thành “cái nôi” phát hiện, bồi dưỡng nhiều em học sinh có đam mê, có năng khiếu và đã ghi danh tại nhiều Liên hoan quy mô trong toàn huyện, toàn tỉnh.

Có phần dễ dàng hơn so với một loại hình đặc biệt như ca trù, dân ca- ví giặm Nghệ Tĩnh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại được UNESCO vinh danh năm 2014, đã chứng tỏ sức sống bền bỉ với thời gian sau nhiều nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Đến nay, toàn tỉnh đã có 176 câu lạc bộ dân ca- ví giặm ở các xã phường, thị trấn, đưa di sản này trở thành món ăn tinh thần trong đời sống Nhân dân. Đặc biệt, đã có nhiều hình thức đưa dân ca- ví giặm vào trường học, nhân rộng những nhân tố trẻ để dân ca- ví giặm tiếp tục ngân vang và bền vững trong đời sống đương đại.

Văn bản Hán Nôm - Di sản Tư liệu ký ức thế giới

Cho đến thời điểm này, Hà Tĩnh đã hội tụ đến 5 di sản tầm Thế giới. Ca trù là Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại; Dân ca- ví giặm Nghệ Tĩnh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; Mộc bản trường học Phúc Giang, Hoàng hoa sứ trình đồ và Văn bản Hán Nôm làng Trường Lưu là Di sản tư liệu ký ức thế giới Khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Một vùng đất đầy ắp di sản, nhưng vẫn chưa thể trở thành một điểm đến nhiều dấu ấn trong “hành trình di sản”.

Hoàng Hoa sứ trình đồ - Di sản Tư liệu ký ức thế giới

Theo nhiều chuyên gia trong lĩnh vực này, muốn giữ gìn và phát huy di sản trong đời sống đương đại, nhất thiết phải gắn với du lịch. Và với 5 di sản tầm thế giới hiện có, Hà Tĩnh đang sở hữu “mỏ vàng” thực sự để phát triển loại hình du lịch này. Lấy di sản để phát triển du lịch, và ngược lại lấy du lịch để “bảo tồn” di sản đang là xu hướng nổi trội mà nhiều nơi đã thực hiện khá thành công.

Trong sự phát triển gấp gáp và ngày càng đa dạng của các loại hình du lịch, thì du lịch di sản ở Hà Tĩnh vẫn chuyển biến chậm rãi và gần như đang là “mảnh đất trống”. Đây là dư địa đang cần những chính sách đồng bộ, những giải pháp quyết liệt để khai thác, đánh thức “mỏ vàng di sản”. Để những di sản phi vật thể như ca trù, dân ca- ví giặm không chỉ mãi ngân vang trong đời sống. Những di sản vật thể tầm Thế giới không chỉ là chứng nhân cho mảnh đất “địa linh nhân kiệt” giàu truyền thống, mà di sản phải trở thành tài nguyên, nguồn lực đem lại những giá trị về kinh tế, xã hội.

Theo Nguyễn Hằng/HTTV