Là vùng đất cổ, nơi con người đã cư trú và sinh sống cách đây từ hàng ngàn năm, Hà Tĩnh không chỉ có một hệ thống di sản văn hóa vật thể phong phú, đa dạng mà còn sở hữu nhiều di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc mang tầm quốc gia và nhân loại. Những di sản văn hóa phi vật thể được gìn giữ, trao truyền đã góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần của người dân Hà Tĩnh.

Một buổi sinh hoạt CLB Dân ca ví, giặm của cô trò trường THCS Thành Mỹ, huyện Nghi Xuân. Dưới sự dẫn dắt của cô giáo, những em học sinh dù ở độ tuổi còn rất nhỏ đã say sưa, thành thục trong từng làn điệu, từng tổ khúc dân ca.

Với các em, niềm đam mê ấy đã được thắp lửa từ cô giáo trẻ, cũng là một nghệ nhân dân gian nhiều năm gắn bó với dân ca, ví giặm Nghệ Tĩnh.

Trong số 14 di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại ở Việt Nam, Hà Tĩnh vinh dự sở hữu 2 di sản quý giá. Đó là dân ca ví, giặm, và ca trù. Những năm qua, các di sản này đã được khôi phục và phát triển mạnh mẽ trong cộng đồng thông qua hoạt động các câu lạc bộ với nhiều nghị quyết và chính sách cụ thể dành cho việc bảo tồn ở từng địa phương.

Hiện nay, toàn tỉnh có 01 Nghệ nhân nhân dân, 17 Nghệ nhân ưu tú; 176 CLB Dân ca Ví, Giặm, 02 CLB ca Trù, 03 CLB Trò Kiều... Bên cạnh những chính sách, những giải pháp tích cực của các cấp, các ngành, các địa phương trong công tác bảo tồn thì nỗ lực trao truyền, gìn giữ, phát huy giá trị di sản cha ông của đội ngũ nghệ nhân cũng đã góp phần không nhỏ trong việc phát triển các loại hình văn nghệ dân gian.

Cũng chính từ niềm say mê, ý thức bảo tồn của những cá nhân, những dòng họ mà nhiều di sản phi vật thể trên địa bàn đã được gìn giữ, bảo quản tốt.

Ngoài dân ca ví, giặm, ca trù được Unesco công nhận, thì Hà Tĩnh còn có Mộc bản Trường học Phúc Giang, Hoàng Hoa sứ trình đồ là những di sản tư liệu kí ức thế giới khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Đây là những di sản được giới nghiên cứu đánh giá cao bởi không chỉ vì tính độc đáo, duy nhất, giàu giá trị văn hóa, lịch sử mà còn bởi tiêu chí tiếp cận, bảo vệ di sản của cộng đồng.

Có thể thấy, từ dân ca ví, giặm, ca trù… đến các lễ hội dân gian truyền thống, các di sản tư liệu kí ức… hệ thống di sản văn hóa phi vật thể của Hà Tĩnh thời gian qua đã có sự phát triển mạnh mẽ, với sức sống lâu bền, khẳng định được giá trị trong nước và quốc tế. Đó cũng chính là kết quả của những chính sách phù hợp từ các nghị quyết về xây dựng và phát triển văn hóa Hà Tĩnh theo tinh thần Nghị quyết TW 5 khóa VIII. Cùng sự vào cuộc tích cực của mỗi người dân, của cộng đồng để mạch nguồn di sản văn hóa phi vật thể tiếp tục được gìn giữ, trao truyền qua nhiều thế hệ./.

Thanh Huyền/HTTV