Anh Nguyễn Xuân Linh (bút danh Bá Linh, 1958-2004) là một thư ký toàn soạn (TKTS) Báo Hà Tĩnh cần mẫn, sắc sảo. Lúc đó chỉ có báo in, dù cường độ làm việc không căng như bây giờ nhưng lại có cái khó là tin, bài phóng viên (PV), cộng tác viên (CTV) thường gửi muộn, tính chuyên nghiệp chưa cao. PV viết trên giấy, biên tập phải rà từng nét chữ, sau mới gửi bộ phận vi tính đánh máy.

Là TKTS, anh phải đọc hết tất cả các tin, bài, thẩm định lại nên đăng hay không trước khi ký quyết định cho lên trang, gửi Ban Biên tập duyệt. Các họa sĩ thời ấy thường lên trang bằng bản giấy cứng khổ lớn, trình bày tin, bài, ảnh bằng cách vẽ khung các trang.

Thời kỳ đó, việc lên trang và ra bản bông phụ thuộc vào bộ phận vi tính của Xí nghiệp In (Nhà in - P.V), nên BTV và TKTS hàng đêm phải lên nhà in đọc lại lần nữa, nhất là những số báo có thông tin, sự kiện quan trọng, nhằm tránh những sai sót... Ngoài ra, thời kỳ ấy, anh Bá Linh còn phải gặp gỡ, khâu nối CTV, nắm vững năng lực từng PV để có thể “chữa cháy” khi bài không được Ban Biên tập duyệt, phải “đắp” bài khác vào.

Sau khi anh Bá Linh mất, chị Hà Dương, anh Nghiêm Sỹ Đống, anh Nguyễn Công Thành, chị Lê Thị Thủy (Thủy Lê), anh Nguyễn Xuân Hải (Hải Xuân) lần lượt đảm nhiệm chức danh TKTS, Phó TKTS. Nhờ công nghệ thông tin đổi mới, việc kiểm soát và duyệt tin, bài, ký cho lên trang bản bông báo in, duyệt xuất bản báo điện tử trên tài khoản CMS có nhiều thay đổi tiện lợi hơn.

Việc phân công biên tập và tổ chức sản xuất cho các phòng chuyên môn, lập phòng Báo điện tử (sau này sáp nhập cả Phòng TKTS và Báo Điện tử thành Phòng Xuất bản) cũng đỡ gánh nặng cho TKTS hơn. Tuy vậy, về muộn, không có ngày nghỉ Chủ nhật đã thành chuyện “cơm bữa” với TKTS và Phòng Xuất bản, nhất là những số báo in xuất bản gần nhau, lên trang gần như một ngày (số thứ Sáu và Cuối tuần) đồng thời xuất bản báo điện tử 24/24h.

Bắt đầu làm Phó TKTS từ tháng 3/2010, đến tháng 8/2014 làm TKTS, rồi Trưởng phòng Xuất bản, năm 2020, Thủy Lê được bổ nhiệm Phó Tổng Biên tập Báo Hà Tĩnh. Đó là một người cẩn trọng, tỉ mỉ và rất nhạy cảm với mỗi con số, địa danh, câu chữ và tinh tường, đúng chất của một TKTS khi phát hiện ra nhiều diễn đạt chưa chính xác, lập luận thiếu logic; rất “rắn” trong việc đề xuất cho đăng hay không đối với những tác phẩm chưa thật chất lượng, thiếu sức “nặng”, không có lợi cho tình hình của tỉnh nhà. Nhà xa, con nhỏ, chồng lúc ấy đóng quân xa, hai bên bố, mẹ đều già, Thủy Lê đã vượt lên tất cả, trăn trở, thầm lặng, gắn bó với từng số báo, hoàn thành tốt nhiệm vụ BBT giao. “Với tôi, đó là trách nhiệm và hơn nữa, còn là niềm yêu thích, là sự say mê, là mong muốn được cống hiến với nghề” - Thủy Lê tâm sự.

Ở Đài PT&TH Hà Tĩnh trước đây, chức danh TKTS được gọi là trưởng phòng biên tập. Thời kỳ sau tách tỉnh là anh Thái Ngụ, sau đó đến anh Phan Trung Thành được tín nhiệm giao trọng trách này. Vẫn là chuyện “dài cổ” đợi tin từ chiều đến tối để dựng, duyệt và trình lãnh đạo duyệt phát sóng, nhất là thời kỳ trước đây, khoa học kỹ thuật chưa phát triển như bây giờ. Những tin, bài quan trọng, nhất là kịch bản truyền hình trực tiếp phải duyệt đi duyệt lại toàn hệ thống, từ các nhân vật, diễn biến sự kiện đến tổ chức quay, phát trực tiếp.

Anh Phan Trung Thành - nguyên Phó Giám đốc Đài PT&TH Hà Tĩnh nhớ lại: “Cả nhóm PV, phát thanh viên, kỹ thuật viên với muôn vàn tình huống không lường hết trong sản xuất chương trình truyền hình buổi tối, truyền hình trực tiếp, chưa nói đến chuyện mất điện, vi-rút tấn công mất dữ liệu… Dựng phim suốt đêm nên lãnh đạo phòng biên tập cũng phải bám ở đó. Chúng tôi hiếm khi được ăn bữa tối đúng giờ với cả gia đình”.

Nghề biên tập truyền hình vô vàn kiểu nhọc, kiểu lo. Lãnh đạo phòng biên tập phải hình dung được nội dung diễn biến của sự kiện, của câu chuyện để chỉnh sửa lời viết phù hợp. Vừa phải là người viết tin, bài, phóng sự thành thạo, vừa phải biết công năng của thiết bị máy quay, biết chọn hình ảnh, bố cục, trục hình ảnh, góc máy, ánh sáng... phù hợp.

“Lời thuyết minh, bình luận phải phù hợp với hình ảnh. Lời viết hay mà không phù hợp hình chẳng có hiệu quả, hình đẹp mà lời không làm rõ thì cũng chẳng có tác dụng gì. Nhiều địa danh, tên người, chức danh, số liệu… rất dễ bị sai, sai phải sửa, cả ê-kíp phải làm lại, rất vất vả” - anh Thành chia sẻ.

Sau này quy định lại chức năng, nhiệm vụ và thành lập các phòng chuyên môn, Ban Giám đốc giao các trưởng phòng tự biên tập, tự chịu trách nhiệm phát sóng các chương trình của phòng mình. Các anh: Trần Đắc Túc, Vũ Thìn biên tập mảng chuyên đề; anh Sinh Hương, Trần Long, Văn Quốc biên tập mảng thời sự; Phương Hoa, Hồ Loan biên tập mảng văn nghệ - giải trí - sự kiện; Xuân Báu biên tập mảng phát thanh… Công việc đỡ áp lực hơn, chuyên môn sâu hơn nhưng những tin, bài quan trọng, phóng sự phim tài liệu, sự kiện lớn thì các phó giám đốc nội dung phải trực biên tập, kiểm duyệt.

Trong thời kỳ công nghệ thông tin bùng nổ, Báo Hà Tĩnh đã năng động đổi mới, hoạt động theo hướng đa phương tiện, đa nền tảng để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khán thính giả. Theo đó, chức danh TKTS của các tòa soạn cũng không còn. Mỗi phòng chuyên môn sản xuất và đóng gói sản phẩm, chịu trách nhiệm đăng, phát trước Ban Biên tập.

Mỗi lãnh đạo phòng lại trở thành một người “gác cổng”, tham mưu và tổ chức xuất bản các số báo, phát sóng các chương trình phát thanh, truyền hình vừa đảm bảo nhanh, đa dạng, vừa trung thực, khách quan, độ tin cậy cao, góp phần xây dựng một nền báo chí cách mạng chuyên nghiệp, hiện đại và nhân văn, thực sự là cơ quan ngôn luận của Đảng, tiếng nói của chính quyền và Nhân dân tỉnh nhà.

Bùi Minh Huệ